Kudüs Kronolojisi | 1956 – 1999

29-30 Ekim 1956 

II. Arap-İsrail Savaşı

Mısır Devlet Başkanı Cemal Abdünnasır’ın Süveyş Kanalı’nı millileştirmesinin ardından İsrail, Fransa ve İngiltere, Mısır’a saldırdı. (İkinci Arap-İsrail Savaşı)

7 Ekim 1959 

Kuruluş Kongresi 

El-Fetih’in kuruluş kongresi Kuveyt’te yapıldı.

29 Mayıs 1964

Filistin Kurtuluş Örgütü

Filistin Kurtuluş Örgütü kuruldu.

5 Haziran 1967 

Üçüncü Arap-İsrail Savaşı

İsrail, Mısır, Suriye ve Ürdün’e saldırdı, altı günde Sina Yarımadası, Golan Tepeleri, Batı Şeria, Gazze Şeridi ve Doğu Kudüs’ü işgal etti (Üçüncü Arap-İsrail Savaşı).

7 Haziran 1967

İsrail’in Yoğun İşgali

7 Haziran 1967’de, İsrail, Doğu Kudüs’ün ardından Batı Şeria’nın önemli şehirlerinden Nablus’u, Beytüllahim’i ve el-Halil’i ele geçirdi. Bu çatışmalarda birçok Mısırlı ve Filistinli yaşamını yitirdi.

13 Haziran 1967

Mağribliler Mahallesi

13 Haziran 1967’de, İsrail ordusu şehre girdikten hemen sonra Kudüs’ün güneyindeki Mağribliler Mahallesi, buldozerlerle yıkıldı.

21 Mart 1968

Filistinlilerin Umut Kaynağı

İsrail birlikleri, Ürdün’ün Karameh bölgesinde beklenmedik bir direnişle karşılaştı, küçük bir gerilla grubu olan el-Fetih, Arap ordularının başaramadığını başardı ve Arafat ile el-Fetih, Filistinlilerin umut kaynağı haline geldi.

22-25 Eylül 1969

İslam Konferansı Örgütü Bir Araya Geliyor

21 Ağustos 1960’ta Mescid-i Aksa’nın Yahudilerce yakılma girişimi, İslam dünyasında tepkilere yol açtı ve İslam Konferansı Örgütü, Rabat’ta ilk kez bir araya geldi.

16-25 Eylül 1970 

Kara Eylül Dönemi

“Kara Eylül” olarak bilinen dönemde, Kral Hüseyin’e bağlı milisler ile Filistinli fedailer arasında katliama varan çatışmalar yaşandı. FKÖ daha sonra Ürdün’den sürüldü ve Lübnan’a yerleşti.

8 Ağustos 1973 

Filistin Ulusal Cephesi

Filistin Ulusal Cephesi, işgal altındaki topraklarda kuruldu.

6 Ekim 1973

Dördüncü Arap-İsrail Savaş

Mısır ve Suriye, Sina Yarımadası ve Golan Tepeleri’nde bulunan İsrail kuvvetlerine saldırarak Yom Kippur Savaşı’nı başlattı (Dördüncü Arap-İsrail Savaşı).

13 Kasım 1974 

Filistinliler BM’de Gözlemci Statüsü’nde

BM, Filistinlilerin kendi kaderini tayin hakkını tanıdı ve FKÖ, BM’de gözlemci statüsü elde etti.

13 Nisan 1975

İç Savaş Başlıyor

Lübnan’da Hristiyan Falanjistlerin Filistinlilerin bulunduğu bir otobüsü makineli tüfeklerle taraması sonucu on beş yıl sürecek iç savaş başladı.

6 Eylül 1976 

Arap Birliğine Üyelik

FKÖ, Arap Birliği’ne tam üye oldu.

1977

İsrail’i Tanıyan İlk Lider

Mısır’ın Cumhurbaşkanı Enver Sedat, beklenmedik bir kararla 19 Kasım 1977 tarihinde Kudüs’ü ziyaret etti. Sedat’ın Kudüs seyahati, o dönemde bir Arap devlet başkanının İsrail’i resmen tanıyan ilk lider olması anlamına geliyordu.

1980

Kudüs “ebedi ve bölünmez başkenti” Başkent Haline Geliyor

1980 yılında, Temmuz ayında Knesset tarafından kabul edilen bir tasarı ile Kudüs, “İsrail’in resmi, kalıcı ve bölünmez başkenti” olarak ilan edildi. Ancak, 30 Temmuz 1980 tarihli bu yasa, uluslararası toplumdan özellikle ABD ve BM tarafından hiçbir şekilde destek görmedi.

17 Temmuz 1981 

İsrail, Beyrut’u bombaladı.

14 Aralık 1981 

İsrail, Golan Tepeleri’ni ilhak etti.

6 Haziran 1982 

İsrail, Lübnan’a girdi ve bir hafta içinde Beyrut’u kuşattı. 70 gün süren direnişin ardından ateşkesi kabul eden FKÖ (Filistin Kurtuluş Örgütü), Eylül’de Beyrut’tan çekilmeye başladı ve daha sonra Tunus’a sürüldü.

9 Eylül 1982

Arap Birliği Zirvesi’nde, bölge ülkelerinin barış içinde yaşaması için FKÖ’nün Filistin halkının tek meşru temsilcisi olduğu kabul edildi.

15-16 Eylül 1982

Ariel Şaron’un gözetimi ve korumasında Lübnanlı Hristiyan Falanjist milisler, Beyrut’taki Sabra ve Şatilla mülteci kamplarına girerek, 36 saat içinde 2.000’e yakın Filistinli mülteciyi katlettiler ve cesetleri tanınmaz hale getirdiler.

1 Ekim 1985

FKÖ Karargahına Hava Saldırısı

İsrail, Tunus’taki FKÖ karargahına hava saldırısı düzenledi ve saldırıda 70 kişi hayatını kaybetti.

8 Aralık 1987

Birinci İntifa’da Başlıyor 

Gazze’de bir Yahudi kamyonetinin Filistinli işçileri taşıyan bir araca çarpması sonucu dört Filistinlinin ölümüne ve dokuzunun yaralanmasına neden olmasının ardından, Filistinliler Birinci İntifada’yı başlattı.

13 Aralık 1988

Yaser Arafat’ın BM Konuşması

FKÖ lideri Yaser Arafat, BM Genel Kurul’unda yaptığı konuşmada İsrail’in var olma hakkını tanıdığını açıkladı.

12 Kasım 1988

Filistin Devleti’nin İlan Edilmesi

Cezayir’de toplanan Filistin Ulusal Konseyi, Filistin Devleti’ni ilan etti.

20 Haziran 1990

Çatışmalarla Sekteye Uğrayan ABD-Filistin Görüşmeleri

Ocak ayında başlayan Sovyet Yahudilerinin İsrail’e yoğun göçü Filistinliler ile İsrailliler arasında büyük bir sorun haline geldi. Bu nedenle Filistinli bir komando grubu İsrail’e girmeye kalkıştı ve bu olay, ABD Başkanı Bush’un ABD-Filistin görüşmelerini askıya almasına neden oldu.

8 Ekim 1990

Mescid-i Aksa’da Gerçekleşen Katliam

Kudüs’te Mescid-i Aksa’da gerçekleşen katliamda 30 Filistinli hayatını kaybetti ve 850 kişi yaralandı.

30 Ekim 1991

 Madrid Konferansı ve İlk Görüşmeler

ABD Başkanı Bush ile SSCB lideri Gorbaçov’un Madrid Konferansı’nı başlatmalarının ardından, İsrail ile Arap komşuları arasında ilk görüşmeler gerçekleşti. Filistin, Birleşik Ürdün-Filistin delegasyonunun bir parçası olarak görüşmelere katıldı.

1992

HAMAS’ın Yoğunlaşan Eylemleri

HAMAS, silahlı kanadı İzzettin Kassam Tugayları’nı kurarak İsrail’e karşı silahlı eylemlerini yoğunlaştırdı.

16 Nisan 1993

İlk İntihar Saldırısı

Filistinli bir grup tarafından Ürdün Vadisi yakınında ilk intihar saldırısı düzenlendi. Havaya uçurulan otobüste 2 kişi öldü, 5 kişi yaralandı.

13 Eylül 1993

Filistin Özerklik İlkeleri Deklarasyonu (Oslo Anlaşması)

İsrail Devlet Başkanı İzak Rabin ve FKÖ lideri Yaser Arafat arasında Washington’da, beş yıl sonra Filistin’de özerk bir devletin kurulmasını öngören, Filistin Özerklik İlkeleri Deklarasyonu (Oslo Anlaşması) imzalandı.

1993 

Şehrin Statüsü Ne Olacak?

1993 yılında başlayan Oslo Görüşmeleri, İsrail ve Filistinliler arasında gerçekleşen ilk uzun vadeli barış süreciydi ve birçok önemli mesele üzerinde görüşmeleri içeriyordu. Yaser Arafat ve ekibi Filistin’i temsil ederken, görüşmelerin ana tartışma konularından biri olan Kudüs’ün statüsü hala bir çözüme kavuşturulamamıştı.

25 Şubat 1994

Batı Şeria’da Saldırı

Batı Şeria’nın el-Halil kentinde bulunan Hz. İbrahim Camii’ne sabah namazı sırasında bir Yahudi tarafından gerçekleştirilen saldırıda, aralarında çocukların da bulunduğu 50’den fazla Filistinli öldü, yaklaşık 300 kişi yaralandı.

4 Mayıs 1994

Kahire Anlaşması 

İzak Rabin ve Yaser Arafat arasında Oslo Anlaşması’nı tamamlayıcı düzenlemeler içeren Kahire Anlaşması imzalandı.

26 Ekim 1994

İsrail ve Ürdün Arasında Barış Anlaşması

İsrail ve Ürdün arasında barış anlaşması imzalandı.

1995

Tel Aviv’deki Büyükelçilik Binasının Kudüs’e Taşınması

1995 yılında Amerikan Temsilciler Meclisi ve Senato tarafından kabul edilen bir tasarı ile ABD’nin Tel Aviv’deki büyükelçilik binasının Kudüs’e taşınması resmi olarak onaylandı.

28 Eylül 1995

II. Oslo Anlaşması

II. Oslo Anlaşması Washington’da imzalandı.

26 Ekim 1995

Mossad’ın Düzenlediği Saldırı 

İslami Cihad lideri Fethi Şikaki, İsrail gizli servisi Mossad’ın düzenlediği bir saldırı sonucu Malta’da öldürüldü.

4 Kasım 1995

İsrail Başbakanı İzak Rabin’in Ölümü

Oslo Anlaşması’nı imzalayan İsrail Başbakanı İzak Rabin, aşırı sağcı Yigal Amir tarafından öldürüldü.

20 Ocak 1996

Filistin Seçimleri

Filistin’de yapılan seçimlerde, FKÖ lideri Yaser Arafat %88,2 oy oranıyla Filistin Özerk Yönetimi’nin başkanı seçildi. Aynı gün yapılan Yasama Meclisi seçimlerinde el-Fetih’e yakın adaylar, 88 sandalyenin 68’ini kazandı. Seçimleri sol örgütlerin yanı sıra HAMAS ve İslami Cihad boykot etti.

29 Mayıs 1996

Aşırı Sağ Partilerinin Koalisyonu

İsrail seçimlerini Benyamin Netanyahu liderliğindeki Likud Partisi’nin kazanması ve ardından aşırı sağ partilerle koalisyon kurulması, barış sürecine zarar verdi.

27 Eylül 1996

Kubbet’üs-Sahra’nın Altındaki Tüneller

Kudüs belediye başkanının Kubbet’üs-Sahra’nın altına tüneller açtırması sonucu patlak veren olaylarda üç günde 76 Filistinli öldü, 2000’e yakın kişi yaralandı.

15 Ocak 1997

El-Halil Protokolü

II. Uygulama Anlaşması olan El-Halil Protokolü imzalandı.

1 Ekim 1997

Şeyh Ahmed Yasin’in Serbest Bırakılması

Ürdün’ün baskısıyla İsrail, 16 Ekim 1991’de müebbet hapis cezasına çarptırılan HAMAS’ın manevi lideri Şeyh Ahmed Yasin’i serbest bırakmak zorunda kaldı.

14 Mayıs 1998

Filistinlilerin Protesto Gösterileri 

İsrail devletinin kuruluşunun 50. yıldönümünde, Filistinlilerin protesto gösterileri sırasında çıkan çatışmalarda 9 Filistinli öldü, 1.200’den fazla kişi yaralandı.

21 Haziran 1998

Büyük Kudüs Planı

İsrail hükümeti, Netanyahu’nun Büyük Kudüs planını onayladı.

23 Ekim 1998 ve 18 Aralık 1998

Wye River Memorandum

İsrail ile Filistin arasında Wye River Memorandum’u imzalandı. İsrail hükümeti, Wye River Memorandum’unu uygulamayı askıya aldığını bildirdi.

4 Mayıs 1999

Filistin Devleti’nin İlanının Ertelenmesi

ABD Başkanı Clinton’ın Arafat’a nihai statü görüşmelerinin bir yıl içinde sonuçlanacağı garantisini vermesi nedeniyle, Filistin Merkez Konseyi bağımsız Filistin Devleti’nin ilanını erteledi.

17 Mayıs 1999

İşçi Partisi’nin Kazanması

İsrail’de yapılan seçimleri, Likud Partisi’ni yenilgiye uğratan Ehud Barak liderliğindeki İşçi Partisi kazandı.